Yonga levha

Yonga levha ahşap yongalarının tutkalla sıkıştırılmasıyla yapılır. Yatık yongalı levhada, yongalar temelde yüzeye paralel olur. Yüzey katmanındaki yongalar orta katmandakinden daha küçüktür, böylece yonga levhanın yüzeyi orta katmana göre daha yoğun ve kompakttır.

Standart yonga levhada, tutkal olarak temelde üre formaldehit kullanılır. Yonga levhadaki tutkal miktarı %10’dur ve çoğu kaplamalı levha ürünü, yüzey malzemesi emisyon sınıfı M1 içinde sınıflandırılır. Malzeme sınıflandırması, iç mekanlara yönelik inşa malzemelerinin emisyonlarına ilişkin sınır değerlerini ve ayrıca bunların sınıflandırmalarını içerir. M1 sınıfı, kirlilik emisyonları en katı gereksinimler dahilinde olan test edilmiş malzemeleri içerir.

Temel özellikleri açısından yonga levha ahşapla karşılaştırılabilir. Ayrıca kendi üretim yönteminden kaynaklanan aşağıdaki avantajlara sahiptir:

• Damar yönü yoktur
• Yonga levha homojendir ve farklı yönlerde aynı dayanıklılık derecesine sahiptir.
• Levhanın düz yüzey yönündeki dinamikleri azdır.

Yonga levhanın yoğunluğu 650 ile 750 kg/m³ arasında değişir, bu nedenle biçilmiş kozalaklı ağaç ahşabından dikkate değer oranda daha ağırdır.

Yonga levha kalite siniflari

Yonga levhalar özelliklerine göre yedi farklı sınıfa ayrılmaktadır. Yonga levha sınıflarının özellikleri pan-Avrupa SFS-EN 312 standardına göre belirlenir. Yonga levha sınıfları “P” harfi ve bir rakam kullanılarak ifade edilir.

Yonga levha standartları levha yüzeyi için kalite gereksinimleri oluşturmaz ancak üreticiler görünümüne göre levhaları A ve B kalite şekline kategorilendirir. Yüzeyin kalitesi belirlenirken, göz önünde tutulacak etkenler arasında kaplama kalitesi, yüzeyin pürüzsüzlüğü, temizliği ve kenarlardaki kusurlar bulunur.   

Standart yonga levhalar, mobilya üretimi ve inşaata yönelik kaplanmamış yonga levhalardır. P3, P5 ve P7 sınıfı yonga levhaların neme karşı direnci, levhanın üretiminde melamin takviyeli yapıştırıcı kullanılarak önemli derecede artırılmıştır.

Yonga levhalar için satış ürünleri

Yonga levhalardan yapılan satış ürünleri temelde, belirli bir amaca yönelik yapılan ve uygulamaya bağlı olarak farklı şekillerde kaplanan ve işlenen levhalardır.

Yonga levha, kaplama, melamin, laminat, plastik, kağıt gibi farklı yüzey malzemeleriyle kaplanabilir. Eğrilmeleri önlemek amacıyla genellikle levhaların her iki tarafı da kaplanır. Levhalar ayrıca boyama için önceden astarlanır (fabrikada dolgu uygulanmış ya da astar kağıdıyla kaplanmış). Yonga levhanın yangına karşı dayanıklılık özellikleri alkit dolgu veya melamin kaplama kullanılarak geliştirilebilir.

Kaplanmış ve astarlanmış levha neredeyse standart yonga levhayla aynı uygulamalarda kullanılabilir. Kaplamalar yalnızca levhanın yüzey özelliklerini geliştirmekle kalmaz esnemezliğini ve dayanıklılığını da geliştirir. En yaygın kaplamalı yonga levha türü melamin yüzeyli olandır. Zıvanalı kirişli yonga levhalar kapalı alanlarda duvar, tavan ve zemin kaplamada kullanılır.

Duvar ve tavan kaplamada kullanılan zıvanalı kirişli yonga levhalar için en yaygın levha boyutları 12 mm kalınlıkla 600 x 2600 ya da 2750 mm ve 1200 x 2600 veya 2750 mm’dir. Zıvanalı kiriş genelde levhaların her iki tarafında da yer alır ve levhalar genellikle önceden astarlanmıştır.

Zemin levhaları tümüyle zıvanalı kirişlidir. En yaygın levha boyutları 22 mm kalınlık ile 600 x 2400 mm ve 1200 x 2400 mm’dir.

Yonga levha kalite siniflarinin inşaat alaninda en yaygin kullanimlari

Yangına karşı dayanıklılık açısından, yonga levhalar kolay tutuşan yapı malzemeleridir. Kaplanmamış yonga levha D-s2 ve d2 sınıf gereksinimlerini karşılayabilirken, kaplanmış (pürüzsüz yüzeyli) yonga levha C-s2 ve d1 sınıf gereksinimlerini karşılayabilir.

Zeminler

Montaj öncesi, levhalar son kullanım koşullarına mümkün olduğunca yakın olarak 5-7 gün havalandırılır. Levhalar monte edildiğinde, binadaki sıcaklık ve bağıl nem gelecekteki kullanım koşullarına yakın olmalıdır.

Ahşap iskeletli yonga levha zemin

Ahşap iskeletli yonga zeminde, tümüyle zıvanalı kirişli yonga levhalar (kalınlık genelde 22 mm) zemin ya da orta katın ahşap iskeletinin üzerine döşenir. Profiller arasındaki aralık 600 mm’yi geçmemelidir ve levhalar uzun tarafları zemin kirişleriyle bağlantılı şekilde çaprazlama yerleştirilir. Levhaların kısa tarafları ve dişleri profil yerine yerleştirilir. Levha, vida ya da çivi ve tutkal ile her bir profile/desteğe bağlanır. Levhalar ayrıca zıvanalı kiriş yerlerinden yanlarındaki levhalara tutkalla yapıştırılır. Levhaları monte ederken, aralarında ve çevreleyen duvarlar ve diğer yapılar arasında yaklaşık 10 mm boşluk bırakılır. Levhalar takılırken aşağıdaki talimatlar gözetilmelidir:

• Levhalar, levha kalınlığının 2½-3 katı kadar uzunluktaki, sıcak galvanizli 75 mm helezon çiviler ya da vidalarla profillere bağlanır
• Çivilerin ve vidaların kafaları 2-3 mm derinliğe gömülmelidir ve kafaların bulunduğu boşluklar doldurulmamalıdır
• Levhanın kenarındaki çiviler ve vidaların arasındaki mesafe 150-200 mm, ortadakiler arasındaki mesafe ise 250-300 mm olmalıdır
• Yapıştırıcı olarak PVAc tutkal kullanılır

Yüzer yonga levha zemin

Yüzer yonga zeminde, tümüyle zıvanalı kirişli yonga levhalar (kalınlık genelde 22 mm) yalıtım katmanının üzerine yerleştirilir. Zeminin fiili yüke dayanımlı yapısı örneğin, ahşap ya da beton olabilir. Levhalar, aralarında ve çevreleyen duvarlar ve diğer yapılar arasında yaklaşık 10 mm boşluk bırakılarak, zıvanalı kirişlerinden tutkalla yapıştırılarak entegre bir yüzey elde edilir. Tutkalla yapıştırma için gerekli basınca çevreleyen duvarların yanında takoz kullanılarak ulaşılır. Takozlar tutkal kuruduktan sonra çıkartılır. Levhaların altında kullanılan izolasyon katmanı styroks, poliüretan, gözenekli ahşap lifli levha ya da yeterli sertlikte mineral yün olabilir. Köpük plastik malzeme kullanılırken, köpük plastik ve yonga levha arasına plastik film koyulması tavsiye edilir.

Yonga levha zemini kaplama

Yonga levha normal zemin kaplamasıyla kaplanabilir. Kaplama döşenirken, zemin kaplaması tedarikçisinin verdiği ürüne özel talimatlar gözetilmelidir. Kaplama döşenmeden öncelikle aşağıdakilerin yapılması tavsiye edilir:

• Levhanın yüzeyindeki sertlik zımparalanır ve amaca uygun incelticiyle pürüzsüzleştirilir; gerekirse, kaplama olarak yapıştırıcı plastik mat kullanılıyorsa, biraz daha inceltme veya astarlama yapılır
• Yonga levha yüzeyi, kaplama döşenmeden önce gelecekteki kullanım koşullarına yakın şekilde kurumaya bırakılır
• Zemin kaplama döşenmeden önce, levha yüzeyindeki gevşek kirler ve deliklerdeki olası lekeler çıkarılmalıdır

Kompozit yapı

22 mm kalınlığında zıvanalı kirişli yonga levha, üzerinde yaklaşık 45 mm kalınlığında lif takviyeli beton plak dökülen, zemin ya da ortak katlarda zemin levhası olarak kompozit bir yapı kullanır. Beton plak dökülmeden önce, yonga levha nem sızdırmazlık malzemesiyle fırçalanır ve levha ve beton arsındaki bağlantıyı güçlendiren bağlama çivileri takılır. Bu çözüm, havada oluşan sese karşı iyi yalıtımlı sert bir zemin yapısı oluşturur. Ayrıca zemin altı ısıtmaya olanak tanır ve beton döküldüğünde gerekli zemin eğimlerin oluşturulabileceği nemli yerler (banyo gibi) için uygundur.

İç kaplama

Yonga levha boyama gerektiren duvar ve tavan yüzeylerinin iç kaplaması için çok uygundur. 10, 11, 12 mm kalınlığındaki standart yonga levhalar veya uzun taraflarından zıvanalı kirişli yonga levha duvar ve tavan kaplama için en yaygın kullanılanlardır. Zıvanalı kirişli levhalar genelde, zıvana ve kirişin bağlantı yerinde küçük bir V şekilli bir oluk oluşturarak, kenarında bir derze sahiptir. Söz konusu levhalar ayrıca astarlanmış ya da astar kağıdıyla kaplanmış olarak da kullanıma sunulmaktadır.

İç kaplamada dikkate alınacak konular:

Isıtma bulunan kuru kapalı yerlerde yonga levha kullanılması tavsiye edilir. Ahşap temelli bir malzeme olan yonga levhanın denge nem içeriği çevreleyen havanın bağıl nemi değiştikçe değişir. Bu da levhanın belirli ölçüde yüzeyi yönünde “yaşamasına” neden olur. Duvar yapılarının tasarımında ve levhaların montajında bu noktanın dikkate alınması gerekir.

Boyama gerektiren yonga levha duvarlar ya da tavanlarda görünür ek yerleri kullanılmalıdır. Uygun diş genişliği 3-5 mm’dir. Zıvanalı kirişli levhalarda bulunan V oluklu dişler başka ölçüler gerekmez. Ancak odaların köşelerinde 3-5 mm’lik diş bırakılmalıdır.

Yonga levha montajında önerilen açıklıklar şöyledir:

• Levha kalınlığı 6-8 mm olduğunda 300 mm (tavanlar)
• Levha kalınlığı 9-8 mm olduğunda 600 mm

600 mm genişliğinde zıvanalı kirişli levha kullanılırken, duvar iskeletine bağlantı çivilemeyle (örneğin, basınçlı hava çivi tabancası) zıvanadan ve süpürgeliğin ve pervaz şeritlerinin altında kalan kenarlardan yapılmalıdır. Ardından levhaların bağlantı yerlerine ayrı olarak işlem yapılması ve çivi kafalarının doldurulması gerekmez. 1200 mm genişliğindeki levhalar da, çivi ya da vida kafalarının yaklaşık 1 mm levhaya gömüldüğü ve doldurulduğu merkezden (yüke dayanımlı sütunda) bağlanır. Levhaların zıvana ve kiriş dişleri ve levha ve taşıyıcı sütun arasındaki boşluk montaj sırasında yapıştırıcıyla (PVAc) güçlendirilir.

Sipariş verme

Yonga levhalar sipariş edilirken aşağıdaki bilgiler verilmelidir:

• Nominal kalınlık olarak kalınlık (mm)
• Levha boyutu (mm x mm)
• Uygulamaya göre levha türü (örneğin, P6) ve yüzey kalitesi
• Kaplamalı yonga levhalar için ürün adı ya da her iki yüzey kaplamasının kalitesi, kenarları koruma yöntemleri (veya kenar kaplama) ve renk.

Depolama

Nakliye ve depolama sırasında, levhalar nem, kir, yerle temas, çökme ve çiziklere karşı korunur. Levhalar düz bir zeminde yüzleri yere bakacak şekilde saklanır. Gerekirse, 0,5 metre aralıklarla destekleyici ahşap kullanılabilir. Levha istifli koruyucu örtüyle kapatılır.

Montaj öncesi, yonga levhalar son nem ve sıcaklık koşullarına mümkün olduğunca yakın olarak 5-7 gün havalandırılmalıdır. Havalandırılırken levhalar ayırıcı şerit kullanılarak birbirinden ayrılmalı ve örneğin bir duvara karşı istiflenmelidir.

Çalışma ve işleme

Yonga levhalar üzerinde, ahşapla çalışmaya uygun tüm aletlerle çalışılabilir. Örneğin, masaya monte ya da taşınabilir daire testere levhaları kesmek için uygundur. Daha küçük kesme işlemleri normal el testeresiyle yapılabilir. Dış hat kesimi kıl testeresiyle yapılabilir.

Sabitleme

Yonga levhaları sabitlemek için kullanılan çivilerin uzunluğu levha kalınlığının en az üç katı kadar ancak 30 mm’den az olmamalıdır ve vidaların uzunluğu levha kalınlığının en az 2½ katı kadar ancak 25 mm’den az olmamalıdır. Levhalar her iki tarafta 100-200 mm ve ortada 200-300 mm aralıklarla sabitlenir. Sabitleyicilerle levha kenarı arasındaki mesafe yaklaşık 10 mm’dir.

Yüzey işlemi

Yonga levhalar boyanabilir, duvar kağıdıyla veya lamine kaplanabilir. Ahşap yüzeylerin iç mekan boyamasında kullanılan tüm genel ürünler levhaların boyanması için uygundur.

Boyama

İşlenmemiş standart yonga levhanın boyanması astarlama gerektirir, buna göre levhanın yüzeyi beyaz inceltilmemiş iç astar boyayla bir kat ince şekilde boyanır. Görünür bırakılan çivi ve vida kafaları doldurulur ve kurutulur ve sonra düzgün bir yüzey elde etmek için zımparalanır. İstenen renk kullanılarak yüzey işlemi boyası 1-2 kat uygulanır. Hazır astarlanmış levhalar kullanılırken, yalnızca yüzey boyaması yeterlidir. Boyayı uygulamanın en iyi yolu yuvarlamadır.

Duvar kağıdı kaplama

Görünür bırakılan çivi ve vida kafaları doldurulur ve kurutulur ve sonra düzgün bir yüzey elde etmek için zımparalanır. Levha eklem yerleri elastik sızdırmazlık şeridiyle doldurulur. Tutkal kuruduktan sonra, eklem yerleri doldurulur ve düzgün bir yüzey elde etmek için zımparalanır. Duvar kağıdı kaplama işlemi, duvar kağıdı üreticisinin talimatlarına göre yapılır. Köşelerde, duvar kağıtları üst üste gelmemelidir.

Yonga levhanın yeniden kullanılması ve imha edilmesi

Yeniden kullanma

Levhalar sağlam ve kuruysa, yonga levhalar duruma bağlı olarak yeniden kullanılabilir. Yeniden kullanım, yonga levhaların “imha edilmesinin” en popüler yoludur.

İmha Etme

Yonga levha ağırlıklı olarak temiz doğal ahşap olduğu için yerde yakılarak (yerel çevre makamlarının kuralları doğrultusunda), kompostlanarak, katı atık sahasına götürülerek ya da diğer ahşap malzemelerle 800 C üzerinde ısı altında yakılarak imha edilebilir.

Yonga levha kullanım talimatları ve örnekleri

Yonga levha, mobilya yapımı ve farklı kendin yap ürünlerini yapmak için de çok uygundur. Özel havşa başlı vidalar, farklı türde montaj donanımı ve vidaları ve zıvanalı geçmeler, yonga levha mobilyayı ve levha yapıları bir araya getirmek için uygundur.

15-18 mm kaplamalı (örneğin, melamin kaplama) levhalar, yonga levha mobilya için iskelet yapıları olarak çok uygundur. Masa üstleri ve kapaklar için 22-28 mm kalınlığında levha kullanılmalıdır. Sırt plakaları için ince 3-6 mm kalınlığında yonga levha ya da elyaf tahtası uygundur.

Yonga levhanın görünür kalan kenarları özel sürtünme önleyici şerit, kaplama ya da ahşap ince uzun parkelerle kaplanabilir. En iyi sonuca önceden fabrikada kaplanmış ve bilenmiş levhalar kullanılarak ulaşılır. Kenarları boyamak istiyorsanız, bunlar önce boyanabilir sürtünme önleyici şeritle kaplanmalı ya da iki kat dolgu uygulanmalı ve zımparalanmalıdır.

Yonga levha uygulamaları

İnşaat

• iç kaplama
• zeminler
• beton kalıplar

İnşaat sektörü

• profiller için gövde plakası olarak
• demirbaşlar
• parke zeminleri için temel malzeme olarak
• kaplama şeritleri için temel malzeme olarak

Mobilya sektörü

• mobilya iskeletleri

Diğer uygulamalar

• ambalajlama
• sergi ve fuar yapıları
• kendin yap ürünleri